نحوه ثبت و انتقال و وصول چک صیادی

سامانه صیاد چیست؟ چگونه به این سامانه دسترسی پیدا کنیم؟

کلمه صیاد، مخفف عبارت صدور یکپارچه الکترونیک دسته چک است. براساس قانون جدید چک، چک ها در الزاما می بایست در سامانه ای با همین نام در بانک مرکزی ثبت، تایید و منتقل می شوند. در حال حاضر ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد شامل برنامک های موبایلی حوزه پرداخت است که آماده ارائه خدمات ثبت، تایید و انتقال چک به صورت اختیاری هستند و فهرست آنها در سایت شاپرک منتشر می شود. اینترنت بانک و همراه بانک بانک ها و موسسات اعتباری امکان دسترسی به سامانه صیاد را فراهم می کند. شعب بانک ها هم این خدمت را برای کسانی که دسترسی به اینترنت ندارند، انجام می دهند. همچنین بانک مرکزی در حال بررسی روش های دیگر دسترسی به سامانه صیاد از جمله تلفنبانک، ابزار پیامکی، کدهای دستوری و ..می باشد. اگر بانک عامل اپلیکیشن یا نرم افزار نداشته باشد، مشتریانی که دارای چک جدید صیاد هستند ،می توانند به شعبه مراجعه کنند یا از طریق اپلیکیشن های پرداخت عمومی برای دسترسی به سامانه صیاد استفاده کنند.

.

چک ها صیادی چه شکل و شمایل ظاهری دارند؟

چک های جدید صیادی چند ویژگی دارند که آنها را از چک های قدیمی متمایز می کند. به عنوان مثال اول اینکه رنگ چکهای موجود به رنگ صورتی و سبز است اما چک های جدید با رنگ بنفش چاپ و منتشر می شوند. همچنین بر روی برگه چکهای جدید عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است.» درج شده است.

.

.

چگونه اطلاعاتمان را در سامانه صیاد ثبت کنیم؟

صادر کننده برگه چک باید پس از درج مندرجات چک در برگ آن، از طریق یکی از ابزارهای دسترسی فوق الذکر به سامانه صیاد مراجعه کند و سپس اقدام به وارد کردن  اطلاعات چک و اطلاعات هویتی دارنده چک یا همان ذینفع/ذینفعان می کند. خلاصه مراحلی که باید طی شود به شرح زیر است: 

۱) ثبت مندرجات شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذی نفع در برگ چک 

۲) مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد 

۳) احراز هویت ؛ 

الف) احراز هویت در اینترنت بانک و برنامه موبایل بانک، صرفاً یک بار پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور این برنامه ها انجام می شود. 

ب) احراز هویت در برنامه های موبایلی حوزه پرداخت از طریق ورود اطلاعات یکی از کارتهای بانکی متعلق به صادرکننده چک نزد همان بانکی که دسته چک وی را صادر کرده است، انجام می شود. 

ج) احراز هویت در شعب بانکهای عامل طبق روال های موجود انجام می شود. 

۴) ورود مندرجات چک در سامانه صیاد و تکمیل فیلد «بابت……»

 ۵) تایید و ثبت اولیه چک

.

دریافت کننده برگه چک صیادی چگونه باید این اطلاعاتی را که صادر کننده در سامانه ثبت کرده را تایید کند؟

از آن جای که  ثبت نهایی چک ، مشروط  به استعلام و تطبیق مندرجات برگه چک با اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد می باشد، گیرنده چک با در دست داشتن برگ چک اقدامات زیر را صورت خواهد داد: 

۱)مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد (الزامی به یکسان بودن ابزار مورد استفاده توسط صادرکننده و تاییدکننده چک وجود ندارد)

۲) احراز هویت

۳) استعلام و تطبیق مندرجات برگ چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذینفع

۴) تایید یا رد چک بر اساس انطباق یا عدم انطباق مندرجات  (در صورت تایید چک: چک در وضعیت ثبت نهایی تلقی می شود و قابلیت نقد شدن در سررسید را خواهد داشت)

 در صورت رد چک: ذینفع علاوه بر  انتخاب حداقل یکی از دلایل مندرج در سامانه صیاد بانک مرکزی، می بایست برگه  چک را به صادر کننده/انتقال دهنده عودت دهد.

.

 نکته: مراجعه به سامانه صیاد از طریق برنامه های موبایلی حوزه پرداخت برای ثبت، تایید یا انتقال چک صرفا باید از طریق تلفن همراهی که سیم کارت آن متعلق به خود شخص است، انجام شود.

چگونه چکهای صیادی را به سایر اشخاص جامعه انتقال دهیم؟

پشت نویسی چکهای موجود در بازار برای انتقال، طبق روال قبلی ادامه دارد اما انتقال چکهای جدید باید از طریق سامانه صیاد انجام شود. در قانون جدید صدور چک پشت نویسی با درج اطلاعات مربوطه در سامانه صیاد جایگزین شده است. علاوه بر آن دیگر امکان صدور چک در وجه حامل وجود ندارد.

بر این اساس، مراحل زیر توسط انتقال دهنده چک می بایست انجام گیرد: 

1) مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد 

2) احراز هویت

3) ورود شناسه صیادی برگ چک متعلق به انتقال دهنده در سامانه صیاد 

4) ورود اطلاعات مربوط به قلم اطلاعاتی «بابت…..» و هویت ذینفع جدید چک(انتقال گیرنده) تایید و ثبت اولیه انتقال چک. در انتقال چک نیز ذینفع جدید چک(انتقال گیرنده) باید مرحله تایید را پس از دریافت برگه چک در سامانه صیاد انجام دهد.

نکته قابل ذکر این که چک های قدیم  هم چنان می توانند به صورت در وجه حامل صادر شوند اما چک های جدید باید در وجه ذینفع مشخص صادر، و در سامانه صیاد ثبت شوند.

.

اگر چک های صیادی طرح جدید در سامانه صیاد ثبت نشود چه اتفاقی می افتد؟

 در این صورت این چک ها مشمول الزامات و سازوکارهای مقرر در قانون صدور چک نمی  شوند و صرفاً نقش یک سند مدنی دارد که نشان  می دهد از شخصی طلب دارید.

.

 اگر مندرجات برگه چک با اطلاعات سامانه صیاد مغایر باشد تکلیف چیست؟

با توزیع چک های جدید در بازار در صورت وجود مغایرت برگه چک با اطلاعات مندرج در سامانه صیاد ، بانک وجه چک را پرداخت نمی کند و اگر دارنده چک بخواهد، می تواند چک را برگشت بزند.

.

دریافت کننده چک از کجا متوجه شود که صادر کننده برگه چک، آن را در سامانه صیاد ثبت کرده است؟

نکته مهم این است که دریافت کننده اگر در صیاد وارد نشده و اطلاعات ثبتی صادرکننده را تایید نکرده باشد، چک او اعتبار ندارد. بنابراین برای اطمینان از این موضوع دریافت کننده چک، در زمان دریافت برگه چک حتما باید به سامانه صیاد مراجعه کرده و اطلاعات ثبت شده توسط صادرکننده را بررسی و تایید کند.

.

.

.

مطالب مرتبط:

عواقب عدم ثبت چک در سامانه صیاد		نحوه وصول چک صیادی ثبت نشده
	دکتر متحدی
صدور چک به عنوان مدیر عامل		صدور مستقیم اجرائیه چک

.

.

.

عواقب عدم ثبت چک در سامانه صیاد

طبق قانون پرداخت وجه چکهای صیادی از سوی بانک تنها در صورتی ممکن است که مبلغ و تاریخ و مشخصات دارنده نهائی چک در سامانه صیاد ثبت شده باشد. و در صورتی ‌که مالکیت آنها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، چک مذکور مشمول قانون چک نبوده و بانکها مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند. و حتی گواهی عدم امکان پرداخت هم توسط بانک صادر نخواهد شد.

.

حال بعضی صاحبان چک ممکن است وسوسه شوند و از غفلت و بی اطلاعی طرف معامله بهره برداری کرده و چک خود را در سامانه صیاد ثبت ننمایند. آیا این کار درستی است و از پرداخت وجه چک شانه خالی خواهند کرد؟

خیر. اینگونه نیست. ایشان در هر حال محکوم به پرداخت وجه چک خواهند بود و حتی هزینه اضافه ای نیز متحمل خواهند شد. برای روشن شدن موضوع در ادامه دو حالت ثبت در سامانه، و عدم ثبت در سامانه، و نتیجه هرکدام را بر اساس مستندات مربوطه با یکدیگر مقایسه می کنیم:

.

1- ثبت چک در سامانه صیاد:

طبق قانون اگر چک در سامانه صیاد ثبت شده باشد، با مراجعه دارنده به بانک و عدم موجودی حساب، گواهی عدم پرداخت صادر شده و دارنده با مراجعه به دادگاه بلافاصله تقاضای صدور اجرائیه می نماید. اجرائیه به سرعت صادر می شود و به اجرا گذاشته می شود.

هزینه ای که بر صادر کننده چک تحمیل می شود فقط اصل مبلغ چک، و حق الوکاله وکیل است که نرخ آن نیز دو درصد مبلغ چک می باشد. و صادر کننده در مرحله اجرا نیز موظف است پنج درصد مبلغ چک را به عنوان نیم عشر اجرایی به اجرای احکام بپردازد.

در زیر یک اجرائیه که برای موکل بنده بر اساس چک صیادی صادر شده است را مشاهده می فرمایید:

.

.

.

2- عدم ثبت چک در سامانه صیاد:

اگر چک در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، دیگر آن چک مشمول قانون صدور چک نخواهد بود و بانک حتی با فرض داشتن موجودی در حساب، از پرداخت وجه آن خودداری نموده و حتی گواهی عدم امکان پرداخت نیز صادر نمی نماید.

.

اما دست دارنده چک بسته نیست. او دادخواستی با عنوان مطالبه طلب بر علیه صادر کننده چک در دادگاه مطرح خواهد کرد و چک را نیز به عنوان یک سند عادی مستند دعوی قرار خواهد داد. دادگاه وقت رسیدگی تشکیل خواهد داد و پس از فرایند دادرسی صادر کننده را محکوم به پرداخت وجه چک خواهد کرد.

در این حالت درست است که زمان زیادی تلف می شود ولی هزینه های زیادی به شرخ زیر به صادر کننده چک تحمیل خواهد شد:

الف) اصل مبلغ چک

ب) هزینه دادرسی در مرحله بدوی به نرخ سه و نیم درصد مبلغ چک

ج) هزینه دادرسی در مرحله تجدیدنظر به نرخ چهار و نیم درصد مبلغ چک

د) حق الوکاله وکیل به نرخ هشت درصد (تا پنجاه میلیون تومان) در مرحله رسیدگی

ه) حق الوکاله وکیل در مرحله اجرا به نرخ دو درصد مبلغ چک

و) نیم عشر اجرایی (پنج درصد مبلغ چک)

ز) خسارت تاخیر پرداخت وجه چک بر اساس شاخص بانک مرکزی تا زمان وصول وجه چک

.

چنان که مشخص شد عدم ثبت چک در سامانه صیاد شاید چندان نیز کار مفیدی نخواهد بود و باعث تحمیل هزینه های زیادی بر صادر کننده می شود.

.

در زیر رای صادر شده برای موکل بنده در خصوص مطالبه وجه چک ثبت نشده در سامانه صیاد را مشاهده می کنید:

.

.

.

.

مطالب مرتبط:

نحوه ثبت و انتقال و وصول چک صیادی		نحوه وصول چک صیادی ثبت نشده
	دکتر متحدی
صدور چک به عنوان مدیر عامل		صدور مستقیم اجرائیه چک

.

.

.

نحوه وصول چک صیادی ثبت نشده

نکته بسیار مهمی که شاید مردم از آن اطلاع کافی ندارند، این است که وصول وجه چکهای جدید که با عنوان چکهای صیادی مشهور هستند، تنها زمانی امکان پذیر است که مشخصات این چکها در سامانه صیاد ثبت شده باشد.

.

طبق قانون پرداخت وجه چک در بانکها صرفاً طبق مبلغ و تاریخ مندرج در سامانه و در وجه دارنده نهائی چک بر اساس استعلام از سامانه صیاد انجام می شود و در صورتی ‌که مالکیت چک در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، آن چک تحت پوشش قانون چک نبوده و بانکها مکلفند از پرداخت وجه آن خودداری نمایند. همچنین صدور و پشت‌ نویسی چک در وجه حامل نیز ممنوع است و ثبت انتقال چک در سامانه صیاد جایگزین پشت ‌نویسی چک خواهد بود. 

.

بنابراین اگر چکی از فردی دریافت نمودید، حتماً باید بررسی نمایید که نام و مشخصات شما و مبلغ چک و تاریخ آن را صادر کننده از طریق خودپردازهای بانک، یا اپلیکیشن های موبایلی در سامانه صیاد ثبت نماید. در غیر این صورت هنگام مراجعه به بانک، وجه چک به شما پرداخت نخواهد شد و حتی گواهی عدم پرداخت هم برای شما از طرف بانک صادر نخواهد گردید.

.

البته جای نگرانی برای دارنده چک وجود ندارد. زیرا وجه چک را می توانید از طریق دادگاه وصول نمایید. اما این امر مستلزم صرف وقت و هزینه و انرژی زیادی خواهد بود.

.

در زیر رای دادگاه موکل بنده برای وصول وجه چکی که صادر کننده آن را در سامانه صیاد ثبت نکرده بود را مشاهده می فرمایید.

.

.

.

.

مطالب مرتبط:

نحوه ثبت و انتقال و وصول چک صیادی		عواقب عدم ثبت چک در سامانه صیاد
	دکتر متحدی
صدور چک به عنوان مدیر عامل		صدور مستقیم اجرائیه چک

.

.

.

صدور چک به عنوان مدیر عامل

نکته بسیار مهمی که افراد از آن غفلت می کنند این است که اگر فردی به عنوان حسابدار، یا مدیرعامل، چک شرکت یا اداره را امضاء نماید، در برابر امضای خود مسئول است و باید وجه چک را پرداخت نماید.

.

طبق قانون در صورتی که چک به وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب صادر شده باشد، صادرکننده چک و‌ صاحب حساب هر دو ضامن و مسئول پرداخت وجه چک هستند و اجرائیه و حکم ضرر و زیان علیه هر دو صادر می شود. به علاوه امضاء‌کننده‌ چک طبق مقررات مسئولیت کیفری نیز خواهد داشت. مگر اینکه ثابت نماید که عدم پرداخت وجه چک مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده‌ بعدی او است که در این صورت کسی که موجب عدم پرداخت شده از نظر کیفری مسئول خواهد بود. ‌

.

در زیر حکم دادگاه موکل بنده را مشاهده می کنید که چک صادره از حساب شرکت خصوصی را امضاء کرده بود و نهایتاً محکوم به پرداخت وجوه چک گردید. عملاً هیچ دفاعی هم در دادگاه مفید واقع نشد:

.

.

.

.

.

مطالب مرتبط:

نحوه ثبت و انتقال و وصول چک صیادی		عواقب عدم ثبت چک در سامانه صیاد
	دکتر متحدی
نحوه وصول چک صیادی ثبت نشده		صدور مستقیم اجرائیه چک

.

.

.

صدور مستقیم اجرائیه چک

اوراق تجاری مانند چک دارای ضمانت اجرای قوی و نقد شوندگی بالایی هستند و سیستم حقوقی از دارنده این اوراق حمایت زیادی به عمل می آورد.

.

اگر چک در تاریخ سررسید پاس نگردد، بانک به درخواست دارنده چک گواهی عدم پرداخت صادر می نماید و دارنده چک می ‌تواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت به دادگاه، بلافاصله از دادگاه صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق ‌الوکاله وکیل را درخواست نماید.

.

توجه داشته باشید که در مورد چک دادگاه جلسه رسیدگی تشکیل نمی دهد و رای صادر نمی کند. بلکه مستقیما اجرائیه صادر کرده و اموال صادر کننده چک را برای وصول وجه آن توقیف می کند. طبیعتاً هزینه دادرسی هم از سوی دارنده چک پرداخت نمی شود. زمان زیادی برای رسیدگی و صدور رای و تجدیدنظرخواهی تا قطعی شدن آرای دادگاه و شروع عملیات اجرایی هم تلف نخواهد شد.

.

دادگاه در صورت وجود شرایط زیر علیه صاحب حساب، صادرکننده یا هر دو اجرائیه صادر نماید:

الف - در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نشده باشد؛

ب - در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛

ج - گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت از طرف صاحب حساب صادر نشده باشد. (قابل ذکر است که صاحب حساب در صورت مفقود شدن چک، سرقت چک، کلاهبرداری، خیانت در امانت یا سایر جرائم می تواند کتباً به بانک دستور عدم پرداخت وجه چک را بدهد).

.

صادرکننده مکلف است ظرف مدت ده روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه، بدهی خود را بپردازد، یا با موافقت دارنده چک ترتیبی برای پرداخت آن بدهد یا مالی معرفی کند که اجرای حکم را میسر کند؛ در غیر این صورت حسب درخواست دارنده، اجرای احکام دادگستری، اجرائیه را طبق «قانون نحوه اجرای محکومیت‌ های مالی» به مورد اجراء گذاشته و نسبت به وصول مبالغ مذکور اقدام می ‌نماید.

.

اگر صادرکننده یا قائم‌ مقام قانونی او دعاوی مانند مشروط یا بابت تضمین بودن چک یا تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا دیگر جرائم در مراجع قضائی اقامه کند، اقامه دعوی مانع از جریان عملیات اجرائی نخواهد شد؛ مگر در مواردی که مرجع قضائی ظن قوی به صحت ادعا پیدا کند یا از اجرای سند مذکور ضرر جبران ‌ناپذیر وارد شود که در این صورت دستور توقف‌ عملیات اجرائی را صادر می ‌نماید.

.

در زیر تصویر اجرائیه ای که با وکالت بنده برای وصول وجه یک فقره چک صادر شده است را مشاهدهمی نمایید:

.

.

نکته بسیار مهم اینکه حق الوکاله وکیل نیز علاوه بر وجه چک از صادرکننده وصول می شود. بنابراین برای دارنده چک بسیار بهتر است که زحمت اقدامات اداری و اجرایی را متقبل نشود و وصول چک را به یک وکیل دادگستری بسپارد. طبیعتاً حق الوکاله را نیز در انتها از صادرکننده چک وصول می کند.

.

.

.

مطالب مرتبط:

نحوه ثبت و انتقال و وصول چک صیادی		عواقب عدم ثبت چک در سامانه صیاد
	دکتر متحدی
نحوه وصول چک صیادی ثبت نشده		صدور چک به عنوان مدیر عامل

.

.