حل مشکلات خانوادگی با زوج درمانی
زوج‌درمانی راهی است برای حل مشکلات و کشمکش‌هایی که زوجین خود قادر به حل آنها نیستند. فرایند زوج‌درمانی شامل روابط ایجاد شده بین زن و شوهر و یک فرد آموزش دیده و متخصص در این زمینه می‌باشد که در خصوص احساسات و افکارشان بحث کرده و در جستجوی راه ارتباطی سالم‌تر تلاش می‌کنند.
هدف زوج درمانی کمک به زنان و مردان است تا همدیگر را بهتر درک کنند و اگر تصمیم دارند و یا می‌خواهند که تغییر کنند، به آنها کمک شود تا به خواسته و هدفشان برسند. در ادامه ابعاد و شیوه‌های مختلف زوج درمانی بصورت پرسش و پاسخ مورد بررسی قرار گرفته است:
● آیا فرزندان در زوج درمانی شرکت دارند؟
خیر. زوج درمانی فقط زن و شوهر را در بر می‌گیرد. درمانی که در آن والدین و فرزندان هر دو شرکت داشته باشند، خانواده درمانی نامیده می‌شود و بر روی روابط بین اعضای خانواده تأکید دارد. وقتی مباحث به سوی مسائل زناشویی سوق داده شود، والدین باید مراقب باشند که فرزندان مورد بی‌توجهی قرار نگیرند. بچه‌ها به درجات مختلف در معرض مشکلات زناشویی قرار می‌گیرند. آنها ممکن است سراسیمه و نگران شوند و مشکلاتی از خود بروز دهند.
● معمولاً چه مشکلاتی را مردم نزد زوج درمان‌گران مطرح می‌نمایند؟
مشکلات هر زوجی متفاوت است. ولی بیشترین مشکلات و شکایات رایج عبارتند از:
الف) کاهش رابطه یا ارتباط کلامی
ب) بحث و جدل همیشگی
ج) برآورده نشدن نیازهای عاطفی و احساسی
د) نگرانی‌های مالی
هـ) تضاد و اختلاف‌نظر بر سر فرزندان
اغلب زوج‌ها در جستجوی کمک هستند زیرا اگر خود بخواهند مشکلاتشان را حل کنند نتیجه‌ای جز ناکامی و ناامیدی نخواهد داشت. بعضی از زوج‌ها خواهان کمک در زمینه بحران‌های زناشویی هستند مانند فقدان ظاهری محبت در خانواده، یا رابطه نامشروع یکی از زوج‌ها با فردی دیگر، یا اتفاقات غم‌انگیزی مانند بیماری و یا مرگ یکی از اعضای خانواده.
● تراپیست یا درمانگر چه کاری انجام میدهد؟
درمانگر نفر سومی است که به مشکلات زوجین گوش میدهد تا که آنها افکار و احساسات خود را بیان کنند و همچنین به آنها کمک شود تا زمینه مشکلات و مسائل خود را روشن و معین کنند.
مسائلی که درمانگر بر آنها تمرکز می‌کند عبارتند از:
۱) مشکلات و این که زن و شوهر آنها را چگونه می‌بینند؟
۲) تاریخچه ارتباطاتشان.
۳) و تاریخچه زندگی فردی هر کدام از زوجین.
این کار درمانگر را قادر می‌کند تا تفاهم بیشتری را برقرار سازد و ارزیابی‌های خود از موقعیت را به بحث بگذارد و بالاخره راهکارها و نوع درمان را مشخص کرده و پیشنهاد دهد. درمانگر ممکن است به گونه‌ای کوشش کند تا کج فهمی‌ها و سوءتفاهم‌ها در روابط بین زن و شوهر مشخص شود که نتیجه این امر، نگاه جدیدی است که آنها به رفتار و احساسات خود پیدا می‌کنند تا بتوانند مشکلات خود را راحت‌تر حل کنند.
● تصور می‌کنم مشکلات شخصی‌ام موجب تنش در زندگیمان می‌شود، آیا به تنهایی باید از یک درمانگر کمک بگیرم یا به اتفاق همسرم؟
مشکلات شخصی مانند اعتماد به نفس پایین، بیماری، استرس کاری و غیره... بر روی شریک زندگی و روابط بین آنها تأثیر می‌گذارد. پس معمولاً بهتر است هر دو زوج در جست وجوی کمک برآیند تا این که هر زوج قادر شود مشکلات زوج دیگر را درک کند و درمانگر نیز مشکلات را از هر دو دیدگاه بشنود و بررسی کند و سپس وی می‌تواند درمان فردی یا زوج درمانی را پیشنهاد دهد.
● اگر من به کمک احتیاج داشته باشم، به این معنی است که ضعیف یا مشکلدار هستم؟
جستجوی کمک برای حل مشکلات شخصی یا زناشویی به معنی بالغ شدن و آماده شدن برای اداره کردن مسائل و مشکلات زندگی است، که اگر بدون حل باقی بمانند ممکن است به استرس‌های قوی‌تر و یا از هم پاشیدن زندگی منجر شود.
● اگر همسر من رفتن نزد درمانگر را رد کرد، من چه باید بکنم؟
زوجین معمولاً باید یکدیگر را به مشارکت تشویق کنند حتی اگر در گذشته مخالف بوده و رد کرده‌اند. موافقت و تفاهم بر سر رفتن نزد درمانگر نباید به گونه‌ای از طرف همسر احساس شود که یعنی «تو درست می‌گویی و من تقصیر دارم» به ویژه اگر پیشنهاد طوری باشد که او را عصبانی می‌کند. استرس و نگرانی شما در مورد زندگی و روابطتتان، همسرتان را به فکر وا می‌دارد. اگر همسرتان احساس کند که مسأله جدی است در صدد گرفتن کمک بر خواهد آمد.
● آیا این که ما نیاز به زوج درمانی داریم، به این معنی است که زندگی ما از هم پاشیده است و روابط ما قطع شده است؟
در جستجوی کمک برآمدن نشانه شکست نیست. بهتر است قبل از این که مشکلات بزرگتر شوند، تقاضای کمک کنیم. نتیجه آن نیز بستگی به یک سری عوامل دارد. دو عامل مهم در این زمینه عبارتند از:
۱) چقدر و تا چه اندازه زوجین حاضرند بر روی مشکلاتشان کار کنند؟
۲) روابط درست برای آنها تا چه اندازه‌ای مهم است؟
● آیا زوج درمانی همیشه موفق است؟
جواب این سؤال بستگی به این دارد که (موفقیت) چگونه تعریف شود. و دیگر این که هدف از اقدام به زوج‌درمانی چیست؟ هر کدام از این عوامل بستگی به زوجین و موقعیت دارد. زوج درمانی اغلب به زوجین کمک می‌کند تا بتوانند روابط بین خود را بهبود بخشند. اما از آنجا که برای تغییر کردن به تلاش و انگیزه هر دو زوج نیاز است، اگر تغییرات ایجاد شده نتواند نیازهای هر دو طرف را برآورده سازد، زوج درمانی ممکن است وسیله‌ای باشد برای پایان بخشیدن به روابط به گونه‌ای که برای ایشان و فرزندانشان مخرب نباشد.
● آیا درمانگر ارزش‌ها و عقاید مرا درک خواهد کرد؟
درمانگرها برای احترام گذاشتن به ارزش‌های دیگران آموزش دیده‌اند. نه عقاید خود را به دیگری تحمیل می‌کنند و نه در کارشان قضاوت می‌کنند. به هر حال مشکلات و مسائل زوج‌ها آنقدر پیچیده است که در بعضی موارد درمانگر نتواند مفهوم آنها را درک کند. در این صورت است که لازم می‌شود بر روی مسائل و ارزش‌ها بین زوجین و درمانگر بحث شود. در این گونه شرایط شما باید موضوع را مستقیماً با خود درمانگر مطرح کنید.
● آیا من باید همه چیز را در مورد خودم، بازگو کنم؟
بسیار مهم است که شما در مورد احساسات و مسائل و مشکلات خود صادق باشید. درمانگر سوءتفاهم‌ها و کج‌فهمی‌هایی که ممکن است به وجود آید را تصحیح می‌کند، و به زوجین برای تداوم صحبت با یکدیگر کمک می‌کند. بعضی از احساسات عمیقاً شخصی هستند و افراد برای بحث کردن در مورد آنها راحت نیستند. مطرح کردن مطالب محرمانه همیشه ضروری نیست. بعضی از مسائل هستند که تأثیر خاصی بر روی روابط ندارند ولی بعضی مطالب دیگر راه بحث کردن را سد می‌کنند. شما می‌بایست، ارزیابی مسائل مهم در روابطتان را به دقت تمرین کنید. اگر دلیلی برای بیان نکردن احساسات خود داشتید در مورد آن با درمانگر خود صحبت کنید.
● آیا اطلاعاتی را که بازگو می‌کنم می‌تواند علیه من در دادگاه استفاده شود؟
زوج درمان‌ها ممکن است به ندرت و به طور خیلی استثنایی توسط دادگاه‌ها برای شهادت دادن و تحت شرایط معینی احضار شوند، ولی اطلاعات و مسائلی که در زوج درمانی مطرح می‌شود به طور کلی محرمانه هستند، به جز در یک سری موارد خاص. اما اگر شما سؤال یا نگرانی در این زمینه دارید حتماً با درمانگر در مورد آن صحبت کنید.
● درمانگر چگونه خواهد فهمید که روابط ما به پایان رسیده است و یا ما به بن‌بست رسیده‌ایم؟
این بخشی از وظیفه درمانگر است که یک موقعیت را تشخیص دهد ولی او نمی‌تواند تصمیمی در این زمینه بگیرد. زیرا این مسأله مربوط به هر دو زوج است که بخواهند ادامه زندگی بدهند و یا خیر؟
با این حال رسیدن به بن‌بست یا انسداد به این معنی نیست که درمان دیگر نمی‌تواند ادامه پیدا کند و یا دیگر امیدی به آینده نیست. چه بسا که بعضی از این انسدادها می‌تواند مورد حلاجی قرار گرفته و منتج به منافع قابل ملاحظه‌ای گردد. ضمناً شکست در روابط آسیب‌های بسیاری به افراد وارد می‌آورد که مقابله با آنها نیازمند مداخلات روانشناختی است.
● آیا ممکن است درمانگر مرا مقصر و گناهکار بشمرد؟
هیچ شخصی به تنهایی مسئول تمام مشکلات زناشویی نیست. شما ممکن است احساس گناه کنید و یا در طی دوران درمان انگشت‌نما شوید، و یا برعکس از اینکه بفهمید همسرتان نیز مثل شما فکر می‌کرده است شگفت زده شوید، تمام این تجارب بخشی از مراحل درمان می‌باشد و باید در مورد آن بحث کنید.
● ما می‌توانیم درمانگرهای مختلفی را تجربه کنیم تا شخص مورد نظر را پیدا کنیم؟
این مهم است که به درمانگر فرصت کافی داده شود تا بتواند کمک کند. اگر یک زوج از درمانگر خود راضی نباشند، می‌بایست خیلی باز در مورد این مسأله صحبت کنند. زیرا راحت نبودن با درمانگر ممکن است منجر به یک تجربه درمانی بد شود. در ضمن در مورد مشکلات قبلی خود حتماً در اولین جلسه با درمانگر جدید خود صحبت کنید.
● معمولاً زوج‌درمانی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان این نوع درمان‌ها بستگی به درمانگر و شدت مشکل مورد نظر دارد. زوج درمانی ممکن است با یک یا دو جلسه تمام شود و یا این که ماه‌ها و سال‌ها به طول انجامد. ولی عمدتاً عادات و سبک رفتاری افراد در برابر تغییر بسیار مقاوم هستند. مهم است که مدل‌های ارتباطی جدید مرتباً تمرین شوند و نتیجه آن در جلسات درمانی هفتگی و با حضور زوجین به بحث گذاشته شوند تا نکات مثبت مورد تأکید قرار گرفته و تقویت شوند، و برای حذف نکات منفی تلاش شود.
