مرد می تواند علی رغم داشتن همسر به ازدواج دوم مبادرت کند. این ازدواج می تواند دائم یا موقت باشد. لیکن در ثبت رسمی این ازدواج مسائلی وجود دارد. ثبت ازدواج موقت لازم نیست مگر با توافق زوجین و یا باردار شدن زوجه. ولی ازدواج دائم را به دو روش ثبت می کنند. 1- مراجعه به دادگاه و اخذ اجازه ازدواج مجدد که بسیار زمان بر و دردسرساز است. 2- ازدواج به صورت عادی و سپس شکایت همسر دوم از مرد مبتنی بر درخواست ثبت ازدواج دائم.

ابتدا باید به این مسئله اشاره کرد که شروط دوازده‌گانه ای ضمن عقد نکاح در عقدنامه‌های نکاحیه درج شده که مطابق آن زوجه می‌تواند در شرایطی درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش کند تا بتواند با وکالت اعطائی از جانب زوج، خود را مطلقه کند. یکی از این شرایط آن است که مرد همسر دوم اختیار نماید. حال این سئوال پیش می‌آید که آیا زوجه در صورت ازدواج غیردائم با دیگری، می‌تواند با استفاده از وکالت اعطائی در ضمن عقد نکاح، خود را مطلقه کند یا اینکه شرط مندرج در نکاحیه‌ها فقط شامل عقد دائم است؟

مطابق رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور تفاوتی بین ازدواج دائم و موقت وجود ندارد و این وکالت شامل هر دو حالت می شود.

.

ـ طبق ماده 16 قانون حمایت خانواده، مصوب 1353، مرد نمی‌توانست با داشتن زن، همسر دوم اختیار کند مگر به شروط ذیل:

1ـ رضایت همسر اول

2ـ عدم قدرت همسر اول به ایفای وظایف زناشوئی

3ـ عدم تمکین زن از شوهر

4ـ ابتلاء زن به جنون با امراض صعب‌العلاج موضوع بندهای 5 و 6 ماده 8

5ـ محکومیت زن وفق بند 8 ماده 8

6ـ ابتلاء زن به هرگونه اعتیاد مضر برابر بند 9 ماده 8

7ـ ترک زندگی خانوادگی از طرف زن

8ـ غایب یا مفقودالاثر شدن زن برابر بند 14 ماده 8

.

هرچند این ماده طبق نظر شورای نگهبان خلاف شرع شناخته شد ولی موارد آن مطابق عرف هنوز رعایت می شود و شرایط بسیار سختی برای اخذ اجازه ازدواج مجدد وجود دارد و مرد ابتدا باید با مراجعه به دادگاه محکومیت همسر به تمکین را اخذ نماید و سپس در صورت عدم تمکین زن و نیز اثبات توانایی مالی مرد و برقراری عدالت بین همسران دادگاه به او اجازه ازدواج مجدد بدهد. این فرایند بسیار طولانی و پر مشقت است. و در عین حال همسر اول حساس و آگاه شده و کارشکنی های مختلفی را انجام خواهد داد.

.

اما گاهی مردان به واقع قصد ترک همسر خود و تشکیل زندگی جدیدی را دارند. لذا معمولاً مردها برای ازدواج مجدد راهی آسان تر را در پیش می گیرند. آنها در خفا و پنهانی همسر مورد علاقه خود را انتخاب کرده و با شرایط شرعی و به صورت عادی ازدواج می نمایند. و در حضور شهود عقد ازدواج را جاری نموده و شرایط ازدواج و میزان مهریه را صورت جلسه می نمایند.

از آنجا که ثبت ازدواج دوم در دفاتر ازدواج و طلاق ممنوع است و نیاز به حکم دادگاه دارد، همسر دوم دادخواستی به طرفیت شوهر خود به دادگاه ارائه نموده و درخواست الزام زوج به ثبت رسمی ازدواج را مطرح می نماید. در جلسه دادگاه یه استناد صورتجلسه عادی ازدواج و اقرار زوج و نیز حضور و اجازه پدر زوجه حکم صادر شده و بر اساس آن حکم دفاتر رسمی ازدواج آن را ثبت می نمایند.

در این حالت همسر اول از هیچ کدام از جریانات خبردار نشده و هنگامی مطلع می شود که عملاً کار از کار گذشته است و دیگر عملی از دست وی بر نمی آید، جز آنکه درخواست طلاق بدهد و حق و حقوق مالی خود را مطالبه نموده و به دنبال زندگی خود برود. شوهر نیز که همسر دوم را در کنار خود دارد بدون استرس و با حمایت خانواده بدون فشار روانی مراحل دادرسی را پشت سر گذاشته و زندگی جدیدی را آغاز می نماید.

.

برای مشاهده حکم دادگاه در خصوص ثبت ازدواج دوم

روی تصویر کلیک کرده و پست مربوطه را ببینید:

.

تعدد زوجات در کشورهای غربی ممنوع و برخلاف نظم و مقررات عمومی است ولی در ایران و اکثر کشورهای اسلامی، به پیروی از فقه اسلامی در صورتی که از حد مقرر و متعارف تجاوز نکند، پذیرفته شده است. البته لازم به ذکر است گرچه برابر قانون و شرع مرد اجازه اختیار همسر دوم را نیز دارد اما این مجوز بی حد و حصر نبوده و متضمن شرایطی است و هر یک از زوجین دارای حقوق و وظایفی هستند که ما به اختصار به آن ها می پردازیم:

اولا: مرد نمی تواند با داشتن زن، همسر دوم اختیار کند مگر با اجازه دادگاه.

ثانیا: عواملی چون رضایت همسر اول، عدم قدرت همسر اول به ایفای وظایف زناشویی، اعتیاد، ترک زندگی خانوادگی و ... موجب می شوند تا دادگاه به مرد اجازه تجدید فراش و ازدواج مجدد دهد.

پرسش: اگر در عقدنامه شرط شده باشد که در صورت ازدواج مجدد بدون رضایت همسر اول زن اول از سوی شوهر وکیل است تا خود را طلاق دهد حال اگر شوهر بدون رضایت همسر اول ولی با اجازه دادگاه مبادرت به ازدواج کند آیا باز هم حق طلاق دارد؟

پاسخ: اجازه دادگاه برای ازدواج مجدد لطمه ای به حق همسر اول که ناشی از عقد نکاح و شرطی که به نفع او شده وارد نمی آورد و همسر اول برای مطلقه کردن خود حق دارد از طریق دادگاه اقدام کند.

پرسش: اگر شوهر بدون اجازه دادگاه ازدواج مجدد کند آیا قابل مجازات است؟

پاسخ: دفاتر ازدواج حق ندارند تا بدون حکم دادگاه ازدواج مجدد را به ثبت برسانند از طرفی عدم ثبت واقعه ازدواج جرم محسوب می شود و مرتکب به حبس تا یکسال محکوم خواهد شد.

پرسش: مرد برای ازدواج مجدد چه اقدامات قانونی باید انجام دهد؟

پاسخ: متقاضی ازدواج مجدد باید دادخواستی به طرفیت همسر اول خود تنظیم کند و در آن خطاب به دادگاه دلایل و علل تقاضای خود را بیاورد. دادگاه نیز با تعیین وقت رسیدگی یک نسخه از دادخواست را برای همسر اول ارسال می کند تا به آن پاسخ دهد و برای جلسه دادگاه خود را آماده کند. دادگاه نیز با انجام اقدامات ضروری و تحقیق از زن اول و پس از احراز توانایی مالی مرد و اجرای عدالت بین همسران به شوهر اجازه ازدواج مجدد می دهد والا با درخواست او مخالفت خواهد کرد.

پرسش: با در نظر گرفتن اقوال فوق اگر مرد زن داری قصد ازدواج موقت کند آیا در این صورت نیز اخذ اجازه دادگاه ضرورت دارد؟

پاسخ: قوانین حمایت خانواده ناظر به ازدواج دائم است و دلیل این امر نیز توانایی مالی مرد در خصوص پرداخت نفقه زوجه است در صورتی که در ازدواج موقت نفقه ای بر ذمه مرد نیست و نیازی به اجازه دادگاه ندارد. حتی ثبت عقد موقت نیز الزامی نمی باشد مگر با توافق زوجین و یا بچه دار شدن آنها.

پرسش: اگر مرد در زمان عده زن اول بخواهد تاهل اختیار کند آیا در این صورت نیز احتیاج به کسب اجازه از دادگاه دارد؟

پاسخ: در صورتی که طلاق از نوع رجعی، خلع و یا مبارات باشد که زوج و زوجه در ایام عده حق رجوع دارند و زوجه در این ایام هنوز همسر شرعی زوج محسوب می شود، مرد برای ازدواج مجدد نیاز به کسب اجازه از سوی دادگاه دارد. اما در صورتی که طلاق از نوع بائن باشد چون با جاری شدن صیغه طلاق، طلاق محرز شده و حق رجوع ساقط شده است، احتیاجی به کسب اجازه از دادگاه نیست.

پرسش: هر گاه مردی با کسب اجازه از دادگاه تاهل مجدد اختیار کند ولی ازدواج وی با مرگ یا جدایی خاتمه یابد، آیا برای اختیار همسر دیگر نیاز به کسب اجازه مجدد دارد؟

اعتبار اجازه صادره از سوی دادگاه تنها برای اتخاذ یک همسر است و در صورت هر گونه جدایی یا فوت زوجه دوم فرد برای ازدواج احتیاج به کسب اجازه مجدد از دادگاه ذی صلاح را دارد.

.

.

برای مشاهده سایر مطالب مرتبط با حقوق خانواده از لینکهای مندرج در جدول زیر استفاده کنید:

.

.