در روابط حقوقی افراد با یکدیگر (اعم از بیع، نکاح، صلح، هبه، و ...) بسیار مهم است که موارد به صورت مکتوب و با در نظر گرفتن جمیع موارد تنظیم شود تا قابلیت اجرایی داشته و در آینده مشکلی برای طرفین بوجود نیاورد. لذا نمی توان به سادگی با یکدیگر توافق نمود، توافقات را مکتوب کرد، و انتظار داشت که هنگام ایجاد اختلاف متون تنظیم شده حلال مشکلاتمان باشد. لذا ضروری است که متون حقوقی توسط یک متخصص نگارش یابد.
برای نشان دادن میزان اهمیت موضوع مسئله را در قالب یک مثال عینی مطرح می نماییم:
تصور نمایید یک زن و مرد برای ازدواج توافق نموده اند. زن شرط کرده است که بدون قید و شرط حق طلاق داشته باشد و مرد نیز پذیرفته است و متن زیر را نگاشته و امضاء نموده اند. دو شاهد نیز آن را تأیید کرده اند.
ضمن عقد ازدواج زوج حق طلاق را به زوجه تفویض نمود و زوجه حق دارد در هر زمان و تحت هر شرایط خود را مطلقه سازد.
متن فوق به هیچ وجه قابل استفاده برای زن نیست زیرا طبق ماده 1133 قانون مدنی حق طلاق صرفاً از آن مرد است و زن نمی تواند صاحب این حق شود. تنها می تواند از جانب شوهر وکیل باشد که خود را مطلقه سازد. پس متن باید به صورت زیر اصلاح گردد:
ضمن عقد ازدواج زوج به زوجه وکالت می دهد که زوجه در هر زمان و تحت هر شرایط خود را مطلقه سازد.
متن فوق نیز قابل استفاده برای زن نیست زیرا طبق ماده 24 قانون حمایت خانواده ثبت طلاق و سایر موارد انحلال نکاح و نیز اعلام بطلان نکاح یا طلاق در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق حسب مورد پس از صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم مربوط از سوی دادگاه مجاز است. لذا زن باید از سوی شوهر وکالت داشته باشد که با مراجعه به دادگاه گواهی عدم امکان سازش اخذ نماید. پس متن باید به صورت زیر اصلاح گردد:
ضمن عقد ازدواج زوج به زوجه وکالت می دهد که زوجه در هر زمان و تحت هر شرایط و با داشتن تمامی اختیارات به دادگاه مراجعه نموده و با طی تمامی تشریفات و موارد قانونی و اخذ گواهی عدم امکان سازش خود را مطلقه سازد.
به نظر متن فوق بدون اشکال است. ولی در حقیقت اینگونه نیست. طبق قانون وکالت دادگستری، تنها کسانی می توانند در محاکم به وکالت از دیگری طرح دعوی نمایند که دارای پروانه وکالت باشند. برای اخذ پروانه وکالت نیز باید لیسانس حقوق داشت و شرایط اخذ وکالت را کسب نمود. بنابراین زوجه با متن و وکالت فوق نمی تواند از سوی زوج اقدام به طرح دعوی و اخذ گواهی عدم امکان سازش نماید.
بنابراین باید در متن فوق نکته ای دیگر گنجانده شود و آن حق توکیل به غیر است. یعنی زوجه بتواند به وکالت از زوج با یک وکیل دادگستری قرارداد وکالت ببندد تا او از جانب زوج طرح دعوی کرده و گواهی عدم امکان سازش اخذ نماید. لذا متن باید به صورت زیر باشد:
ضمن عقد ازدواج زوج به زوجه وکالت با حق توکیل به غیر می دهد که زوجه در هر زمان و تحت هر شرایط و با داشتن تمامی اختیارات به دادگاه مراجعه نموده و با طی تمامی تشریفات و موارد قانونی و اخذ گواهی عدم امکان سازش خود را مطلقه سازد.
ظاهراً کار تمام است. اما در حقیقت اینگونه نیست. اگر پس از ازدواج شوهر پشیمان شد و مایل بود که همسرش نتواند خود را مطلقه نماید، آنگاه چه اتفاقی می افتد؟
مطابق ماده 679 قانون مدنی موکل می تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند. مگر این که وکالت وکیل با عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد. بنابراین عدم عزل وکیل باید در متن مذکور قید شود و متن به صورت زیر درآید:
ضمن عقد ازدواج زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر می دهد که زوجه در هر زمان و تحت هر شرایط و با داشتن تمامی اختیارات به دادگاه مراجعه نموده و با طی تمامی تشریفات و موارد قانونی و اخذ گواهی عدم امکان سازش خود را مطلقه سازد.
آیا مورد دیگری به نظرتان نمی رسد؟
متن فوق کامل و بدون نقص است؟
خیر. هنوز هم می توان کاستی برای آن متصور بود.
بر اساس ماده 669 قانون مدنی هرگاه برای انجام یک امر، دو یا چند نفر وکیل معین شده باشد هیچ یک از آنها نمی توانند بدون دیگری یا دیگران دخالت در آن امر بنماید مگر این که هر یک مستقلاً وکالت داشته باشد. در این صورت هرکدام می تواند به تنهایی آن امر را به جا آورد. همچنین به موجب ماده 670 در صورتی که دو نفر به نحو اجتماع وکیل باشند به موت یکی از آنها وکالت دیگری باطل میشود. بنابراین شوهر می تواند در صورت پشیمانی حتی در وکالت بلاعزل با تعیین وکیل دوم که همکاری نخواهد نمود، عملاً وکالت اعطایی به همسرش را بی اثر نماید. پس جهت جلوگیری از این امر متن را به صورت زیر اصلاح می نماییم:
ضمن عقد ازدواج زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر می دهد که زوجه در هر زمان و تحت هر شرایط و با داشتن تمامی اختیارات به دادگاه مراجعه نموده و با طی تمامی تشریفات و موارد قانونی و اخذ گواهی عدم امکان سازش خود را مطلقه سازد. موکل حق عزل وکیل یا وکلای انتخابی، و یا ضم امین یا وکیل دیگر، و به طور کلی انجام هرگونه عمل محدود کننده و یا مغایر با مفاد این سند را تا انجام کامل و خاتمه امور مورد وکالت از خود سلب و ساقط نمود.
حالا به نظر متن مورد نظر کامل شده است. و زوجه هر موقع بخواهد می تواند به کمک وکیل رسمی دادگستری گواهی عدم امکان سازش گرفته و خود را مطلقه سازد.
ولی مسئله ای وجود دارد. گیریم که گواهی عدم امکان سازش نیز دریافت شد. حال شما باید به دفتر رسمی طلاق مراجعه کرده، صیغه طلاق را جاری نموده و طلاق را ثبت نمایید. چه کسی صیغه شرعی طلاق را جاری خواهد نمود. طلاق صرفاً حق مرد است و اگر شوهر نخواست که صیغه را اجرا نماید یا به سردفتر وکالت دهد، باز هم زوجه مطلقه نخواهد شد و گواهی عدم امکان سازش نیز پس از سه ماه بلااثر خواهد شد. بنابراین حق اجرای صیغه طلاق نیز باید به همسر داده شود:
ضمن عقد ازدواج زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر می دهد که زوجه در هر زمان و تحت هر شرایط و با داشتن تمامی اختیارات به دادگاه مراجعه نموده و با طی تمامی تشریفات و موارد قانونی و اخذ گواهی عدم امکان سازش و سپس حضور در هر یک از دفاتر رسمی ثبت طلاق و اجرای صیغه شرعی طلاق و امضاء ذیل و ظهر کلیه اوراق و اسناد و دفاتر مربوطه، خود را مطلقه سازد. موکل حق عزل وکیل یا وکلای انتخابی، و یا ضم امین یا وکیل دیگر، و به طور کلی انجام هرگونه عمل محدود کننده و یا مغایر با مفاد این سند را تا انجام کامل و خاتمه امور مورد وکالت از خود سلب و ساقط نمود.
همانگونه که مشخص شد مواد قانونی متنوعی وجود دارد که هنگام توافق و عقد قراردادها و شروط باید مدنظر قرار گیرد. بنابراین مراجعه به کارشناس در این امور اجتناب ناپذیر است.
محمد