هر دانش‌آموز و فراگیر روش مطالعه و سبک یادگیری مخصوص به خود را دارد. لیکن برخی از روش‌های مطالعه کارآمدتر از روش‌های دیگر هستند. عادات و روش مطالعه هر فرد در سال‌های نخستین تحصیل پایه‌گذاری می‌شود. هرچند این عادات و ترجیحات در سال‌های بعد تغییر یافته و پخته‌تر و مؤثرتر می‌شوند. مشاهده می‌شود که علت افت تحصیلی برخی از دانش‌آموزان عدم تسلط بر روش‌های مطالعه صحیح است. ایشان در این زمینه نیاز به آموزش و اصلاح دارند.
دانستن روش درست مطالعه، مؤثرترین راه برای یادگیری است. ایجاد عادات مطالعه صحیح برای یادگیری مؤثر مستلزم شناخت موارد زیر است:
- ویژگی‌های شخصی فراگیر
- توانایی برای یادگیری
- روش‌های موفقیت آمیزی که در گذشته از آن استفاده شده است
- علاقه و دانش قبلی نسبت به موضوع یادگیری
به طور کلی راه یادگیری پروسه ای است که به گام های مشخصی تقسیم می شود.
چهار گام برای یادگیری
راه یادگیری خود را با پاسخ دادن به سوالات زیر آغاز کنید و بعد استراتژی یادگیری خود را با توجه به پاسخ‌ها و مهارت‌های یادگیری طرح ریزی کنید. به مجموع این مراحل در زبان روانشناسی، فراشناخت، یعنی شناخت و آگاهی نسبت به ساختار و کارکرد توانایی‌های ذهنی فراگیر گفته می‌شود:
الف) با گذشته شروع کنید
- چه تجاربی درباره نحوه یادگیری خود دارید؟
- آیا خواندن را دوست دارید؟ حل مسائل؟ حفظ کردن؟ از بر خواندن؟ تجزیه و تحلیل کردن؟ مباحثه کردن؟ به کدامیک بیشتر علاقه مندید؟
- آیا خلاصه کردن مطالب را بلدید؟
- پرسیدن سوال درباره مطالبی که مطالعه کردید را چه؟
- مرور کردن؟
- دسترسی پیدا کردن به اطلاعات از منابع مختلف؟
- مطالعه در خلوت و یا در گروه؟
- زمان مطالعه شما باید طولانی باشد و یا به چند زمان کوتاهتر تقسیم شود؟
- عادتهای مطالعه شما چیست؟ چگونه این عادتها به وجود آمده اند؟ کدامشان خوب است و کدامشان بد؟
- چگونه می توانید مطالبی را که یاد گرفته اید به بهترین وجه ارزیابی کنید؟ از طریق یک امتحان کتبی؟ یک رساله کوتاه؟ و یا یک مصاحبه؟
ب) پرداختن به زمان حال
- چقدر به این مطلب علاقه مندم؟
- چقدر زمان می خواهم صرف یادگیری این مطلب کنم؟
- آیا شرایط محیطی مناسب هستند؟
- چه چیزهایی در کنترل من هستند و چه چیزهایی خارج؟
- آیا می توانم برخی شرایط نامناسب را تغییر دهم؟
- چه چیزی باعث می شود تا من خودم را وقف یادگیری این مطلب کنم؟
- آیا من برنامه خاصی دارم؟ آیا برنامه من با توجه به تجارب گذشته و سبک مطالعه ام تنظیم شده است؟
ج) توجه به چگونگی فهم موضوع اصلی
- عنوان مطلب چیست؟
- نکات کلیدی قابل توجه کدام هستند؟
- آیا من این نکات را متوجه می شوم؟
- از قبل چه چیزهایی در مورد این مطلب می دانم؟
- آیا موضوعات مرتبط با آن را می دانم؟
- چه نوع منابع و اطلاعاتی به من کمک خواهد کرد؟
- آیا برای دستیابی به اطلاعات تنها به یک منبع(مثلا کتاب درسی) اکتفا خواهم کرد؟
- آیا به جستجو برای یافتن منابع اضافه نیاز دارم؟
- وقتی که مطالعه می کنم، آیا از خودم می پرسم که آیا متوجه مطلب شده ام؟
- آیا باید سریعتر پیش بروم و یا آهسته تر؟
- وقتی که مطلبی را متوجه نمی شوم، آیا از خودم می پرسم چرا؟
- آیا مطالعه را متوقف کرده و مطلب را خلاصه می کنم؟
- آیا مطالعه را متوقف کرده و از خودم می پرسم که آیا ادامه آن منطقی است؟
- آیا مطالعه را متوقف کرده و روند آن را ارزیابی می کنم(مثبت/منفی)؟
- آیا من قبل از ادامه مطالعه به زمانی برای فکر کردن در مورد مطلب نیاز ندارم؟
- آیا من برای پردازش و جا افتادن مطلب در مغزم نیاز به مباحثه با هم آموزانم را ندارم؟
- آیا من به یک فرد موثق مثل معلم، کتابدار و یا متخصص آن رشته نیاز ندارم؟
د) مرور و بازبینی
- آیا درست عمل کردم؟
- چه کارهایی را بهتر می توانستم انجام دهم؟
- آیا برنامه من با نقاط ضعف و قوت من همخوانی داشت؟
- آیا شرایط صحیحی را انتخاب کردم؟
- آیا برنامه ام را کامل اجرا کردم؟ منضبط بودم؟
سعی کنید عادات زیر را در خود پرورانده و به آنها احترام بگذارید
- مسئولیت امور خود را به عهده بگیرید
- بدانید که برای موفق شدن شما باید در مورد اولویت‌ها، سرمایه زمان و منابع خود تصمیم قاطع بگیرید.
- در مورد اصول کلی و اینکه چه چیزی با ارزش است خودمحور باشید.
- اجازه ندهید که دوستان و اطرافیانتان به شما دیکته کنند که چه چیزهایی برای شما مهم و چه چیزهایی مهم نیست.
- امور ضروری را اول قرار دهید
- از اولویت بندی هایی که برای خود تعیین کرده اید پیروی کنید و اجازه ندهید دیگران، یا سایر علایق و تمایلات شما را از اهدافتان دور کنند.
- زمانها و مکانهای پربازده(Productive) خود را شناسایی کنید. صبح، بعد از ظهر یا شب؟
- مکانهایی را پیدا کنید که در آن بتوانید به حداکثر توان خود در تمرکز و کارایی دست یابید. اگر این مکانها محدودند آنها را برای مشکل ترین مطالعاتتان اولویت بندی کنید.
- خود را در موقعیت برد-برد ببینید
- وقتی شما به بهترین نحو در کلاس درس شرکت می کنید، خودتان، همکلاسی ها و حتی خود استاد از آن سود می برد. در این شرایط نمرات بهتر شما می تواند به کارایی بالای شما صحه گذارد.
- به دنبال راه‌های بهتر برای حل مشکلات باشید. برای مثال، اگر دروس خود را نمی فهمید فقط به مطالعه مجدد آن بسنده نکنید، کارهای دیگری بکنید! مثلا با استاد خود مشورت کنید، از همکلاسیها یا گروه های درسی بپرسید و ...
- همیشه خود را در موقعیت مبارزه قرار دهید.
-----» سایر مطالب مرتبط «-----
