فعالیت‌های اجتماعی قواعد و نظام‌مندی خاص خود را دارند. از رانندگی یک وسیله نقلیه، تا یک بازی ساده ورزشی، هرکدام قواعدی دارند که معمولاً قبل از آغاز آموزش داده می‌شوند. مشاوره قبل از ازدواج و امور مربوط به آن نیز همین گونه است. در مشاوره قبل ازدواج، زوجین را آماده می‌سازند تا مهارت‌های لازم برای زندگی مشترک را بدست آورند.
انتخاب همسر و تشکیل خانواده بی‌شک یکی از مهم‌ترین تصمیمات در زندگی هر فرد است. به همین خاطر برای گرفتن تصمیم هرچه بهتر، لزوم مشاوره قبل از ازدواج به شدت احساس می‌شود. مشاوره قبل ازدواج این امکان را به افراد می‌دهد تا ضمن درک و شناخت ویژگی‌های همسر ایده‌آل، از خصوصیات خود و طرف مقابل آشنایی بیشتری بدست آورده، و بتوانند تعامل و ارتباط موثرتری با یکدیگر و خانواده‌هایشان ایجاد نمایند.
این شناخت می‌تواند باعث نزدیکی و نهایتاً ازدواج، و یا دوری از فرد مورد نظر شود. مشاوره قبل از ازدواج فقط کمک در زمینه انتخاب یا شناخت همسر آینده نیست. بلکه آموزش همه آن چیزی است که طرفین برای یک زندگی ایده‌آل به آن نیاز دارند.
مشاوره قبل ازدواج شامل دو بعد روانشناختی و حقوقی می‌شود:
در بعد روانشناختی مشاوره قبل ازدواج، شما می‌آموزید که با توجه به ویژگی‌های شخصیتی‌تان، چه کسانی شایسته زندگی با شما هستند و چه کسانی می توانند شما را یک عمر راضی و خوشحال نگه دارند. علاوه بر این باید مهارت‌هایی را قبل از ازدواج بیاموزید تا بتوانید با افرادی که دوستشان دارید و آنها هم شما را دوست دارند خوشبخت شوید. دوست داشتن شرط لازم آشنایی قبل از ازدواج است، ولی همه چیز نیست. در واقع شرط کافی نیست. شما باید با مشاوره قبل ازدواج بیاموزید با آنها که دوستشان دارید چگونه رفتار کنید!
اما در بعد حقوقی مشاوره قبل ازدواج، زوجین با حقوق، تکالیف، و مسئولیت‌های بسیار مهم ناشی از ازدواج آشنا می‌شوند. مهم‌ترین ابعاد حقوقی مشاوره قبل ازدواج را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
مشاوره قبل ازدواج برای جلوگیری از فریب و تدلیس:
زوجین هرچقدر هم در مورد نامزد خود تحقیق نمایند احتمال پوشیده ماندن برخی مسائل وجود خواهد داشت. مثلاً نمی‌توان تصور نمود که سوءسابقه و یا اعتیاد فردی به راحتی برملا شود. به این لحاظ در مشاوره قبل ازدواج از یک قاعده حقوقی به نام شروط صفت برای جلوگیری از فریب استفاده می‌شود:
الف) معایب و کاستی‌های احتمالی طرفین:
در مشاوره قبل ازدواج قراردادی نوشته می‌شود و در آن تصریح می‌شود که زوجین عیوب یا نقصان خاصی نداشته باشند. همچون اعتیاد، سوءسابقه، بیماری جسمی یا روانی، ازدواج قبلی، و .... اگر پس از ازدواج مشخص شود یکی از زوجین این عیوب را داشته است و خود یا دیگری آن را پنهان نموده‌اند، طرف دیگر حق فسخ نکاح را خواهد داشت. شهادت مشاور نیز در این خصوص قابل استناد است. (طبق قوانین ایران شهادت مرد معتبرتر است. بنابراین توصیه می‌شود از مشاور مرد استفاده شود)
ب)محسنات و کمالات طرفین:
زوجین هنگام ازدواج ویژگی‌هایی از خود را اعلام می‌نمایند تا فرد مورد نظرشان را قانع به ازدواج نمایند. اگر این ویژگی‌ها دروغ باشد و بر اساس آن ازدواج شکل بگیرد چه خواهد شد؟ در مشاوره قبل ازدواج باید در قراردادی این صفات مکتوب شود. اگر پس از ازدواج مشخص شود این صفات وجود ندارد، علاوه بر آنکه حق فسخ ازدواج بوجود می‌آید، طرف فریبکار به حبس نیز محکوم خواهد شد (ماده 150 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی). اهم این ویژگی‌ها میزان تحصیلات، شغل، درآمد و دارایی، موقعیت اجتماعی و ... است. در اینجا هم می‌توان به شهادت مشاور جهت اثبات دعوی استناد نمود.
ج) جهیزیه و هدایا:
معمولاً در دوران نامزدی هدایا و طلاجاتی بین طرفین مبادله می‌شود. همچنین طبق رسوم، خانم وسایلی به عنوان جهیزیه به منزل شوهر می‌برد. لیست این هدایا و جهیزیه به همراه فاکتورها باید نگهداری شود و عنداللزوم رسید گرفته شود تا اگر بنا بر دلایلی ازدواج منتفی شد، این اجناس قابل مطالبه باشد. در مشاوره قبل ازدواج در این خصوص آموزش‌های لازم داده می‌شود.
مشاوره قبل ازدواج برای پیش‌بینی روشهای مناسب حل اختلاف:
بر مبنای ازدواج، تکالیف و مسئولیت‌های زیادی بر عهده طرفین قرار می‌گیرد. همچنین ممکن است ضمن ازدواج طرفین تعهداتی را بپذیرند. اگر اختلافی در خصوص این تکالیف و یا تعهدات بوجود آید، زوجین برای حل اختلاف چاره‌ای جز مراجعه به محاکم دادگستری ندارند. طرح دعوی به این صورت علی‌الخصوص در مسائل خانوادگی چهره خوش‌آیندی ندارد و خود موجب تعمیق اختلافات و بروز دعاوی دیگر می‌شود؛ ضمن آنکه فضا برای سوءاستفاده دیگران گشوده می‌شود. راه‌حل بسیار مناسب برای پرهیز از چنین مسائلی، قرارداد داوری است. به این صورت که ضمن عقد، زوجین توافق می‌نمایند که هرگونه اختلاف ناشی از زوجیت را از طریق داوری یک یا چند نفر که مورد وثوق و اعتماد طرفین هستند، رسیدگی شود. این داور می‌تواند شخص مشاور باشد که از ابتدا در جریان امور بوده است.
فرق داوری با ریش‌سفیدی در آن است که در داوری، اگر جریان به صلح و سازش منتهی نشد، داور رأی لازم‌الاجرا صادر می‌نماید. رأی داوری همچون حکم دادگاه به اجرا گذاشته می‌شود، لیکن این رأی به دلیل آشنایی داور با طرفین و انتخابی بودن و تسلط او به جریان امور، گزندگی رأی دادگاه را نخواهد داشت. اگر توافقنامه داوری وجود داشته باشد، دیگر هیچ دادگاهی صلاحیت رسیدگی را نخواهد داشت و پرونده را به داور مذکور ارجاع می دهند.
مشاوره قبل ازدواج برای تعیین شروط ضمن عقد:
از آنجا که خانواده نهادی بسیار پر اهمیت برای جامعه است، طبیعتاً قانونگذار مقررات متنوعی را برای تنظیم روابط بین اعضاء آن وضع نموده است. از آنجا که این مقررات عموماً مبتنی بر اسلام هستند، ممکن است متناسب با شرایط روز، و مورد قبول و پسند همگان نباشد. بر اساس ماده 1119 قانون مدنی، زوجین می‌توانند در قالب شروط ضمن عقد برخی از این مقررات را تغییر داده و در خصوص برخی ساز و کارها، حقوق، و تکالیف، توافق نمایند. در مشاوره قبل ازدواج در این خصوص زوجین ارشاد می شوند. عمده‌ترین شروط ضمن عقد به شرح زیر هستند:
- ایجاد اختیار برای زن جهت ادامه تحصیل تا هر مقطع و در هر مکان.
- ایجاد اختیار برای طرفین خصوصاً زن برای داشتن هرگونه شغل دلخواه.
- ایجاد حق برای زوجه جهت اعمال نظر در خصوص تعیین محل سکونت.
- ایجاد تعهد برای زوجه جهت مشارکت در مخارج خانواده در صورت اشتغال.
- ایجاد حق طلاق برای زن، به صورت مطلق و یا متکی به شرایطی خاص.
- تصمیم‌گیری در خصوص حضانت و نگهداری فرزندان.
- تصمیم‌گیری در خصوص حق حبس زوجه.
- ایجاد شروطی در رابطه با مهریه و نحوه وصول آن.
- ایجاد محدودیت برای زوجه در خصوص حبس و بازداشت زوج.
- تصمیم‌گیری در خصوص اجرت‌المثل و نحله در صورت طلاق.
- تصمیم‌گیری در خصوص میزان مشارکت زوجین در اموالی که بعد ازدواج حاصل می‌شود.
- هر نوع شرط و توافق دیگر....
.
.
.
.
چکیده:
مشاوره قبل ازدواج شامل مشاوره روانشناسی و حقوقی است، برای انتخاب مناسب همسر، آموزش نکات مهم قبل از ازدواج، جلوگیری از تضییع حقوق هریک از زوجین، و تأسیس خانواده جدید بر اساس ساختاری که به بهترین شکل رفاه و خوشبختی زوجین را تأمین نماید.
مشاور خانواده به کمک روشهای جدید و تست های کارا سعی در شناخت تفکر و رفتار شما در زمینه مشاوره برای ازدواج نموده و ابزارهای مناسبی را در جهت بهبود شرایط موجود ارائه می نماید.
مشاوره قبل ازدواج باید با در نظر گرفتن شرایط فرد و همچنین خانواده که جزء جدایی ناپذیر زندگی در قبل از ازدواج است بدرستی صورت پذیرد.
