بر اساس ماده 20 قانون حمایت خانواده ثبت رسمی ازدواج دائم اجباری است. نکاح موقت نیز در مواردی که زوجه باردار شود و یا شرط ضمن عقدی در این خصوص وجود داشته باشد، الزامی است. در عین حال از آنجا که نکاح یک عقد است، یعنی رضایت طرفین برای صحت آن ضروری است، برای ثبت آن نیز حضور و امضاء طرفین در دفتر رسمی ازدواج و طلاق لازم است. حال اگر به هر دلیلی در مواردی که ثبت نکاح اعم از دائم یا منقطع اجباری باشد و یکی از زوجین در این خصوص همکاری ننماید، طرف ذینفع می‌تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه، الزام وی به تنظیم سند رسمی ازدواج را درخواست نماید.
اغلب زوج از تنظیم سند رسمی ازدواج و ثبت آن استنکاف می‌ورزد، به این منظور که بتواند از زیر بار مسئولیت‌های قانونی شانه خالی کند؛ ولی زوجه به جهت بار اثباتی قوی اسناد رسمی و تضمین حقوق مادی و غیر مادی خود خواهان ثبت واقعه ازدواج فی مابین می‌باشد. ثبت ازدواج دائم دارای ضمانت اجرای کیفری نیز می‌باشد. به این معنی که عدم ثبت ازدواج دائم برای شوهر جرم بوده و مرتکب مستحق مجازات خواهد بود.
یکی دیگر از موارد درخواست الزام زوج به ثبت رسمی ازدواج، در ازدواج مجدد اتفاق می‌افتد. به این صورت که مردی متأهل به منظور ازدواج دوم، به صورت عادی و با رعایت جهات شرعی ازدواج دائم منعقد می‌نماید، و سپس همسر دوم با ارائه دادخواست به دادگاه الزام شوهر به ثبت رسمی ازدواج را درخواست می‌نمایند. فایده عملی این کار سرعت بیشتر و عدم اطلاع همسر اول است.
.
.
سایر دعاوی خانوادگی قابل طرح در مراجع قضایی:
| اثبات زوجیت | نفی زوجیت |
| فسخ نکاح | ابطال نکاح |
| الزام به ثبت ازدواج | الزام به ثبت طلاق |
| الزام به به ثبت رجوع | اذن ازدواج |
| تجویز ازدواج مجدد | طلاق |
| حضانت طفل و سلب حضانت | اعسار |
| استرداد هدایای نامزدی | مطالبه نفقه و ترک انفاق |
| مطالبه اجرت المثل (نحله) | الزام به تمکین |
| استرداد جهیزیه | مطالبه مهریه |
