ازدواج دارای ابعاد و ویژگی های متعددی است. یکی از پررنگ ترین جنبه های آن مسائل شرعی و فقهی در ارتباطات اعضای خانواده است. در ادامه فتاوای مرجع تقلید حضرت آیت الله مکارم شیرازی، در خصوص موضوعات مربوط به ازدواج و زناشویی آورده شده است. هرچند ممکن است افراد مقلد ایشان نباشند، اما با مطالعه استفتائات احکام شرعی موضوع حدوداً مشخص خواهد شد:
.
.
| عقد دائم | فسخ نکاح | |
| عقد موقت | . . |
مسائل جنسی |
| طلاق | نگاه | |
| متفرقه | روابط زن و مرد | |
| اولاد | محرم و نامحرم | |
| ازدواج با سایر فرق | وطی به شبهه | |
| ازدواج های حرام | مقدمات ازدواج |
١ – حکم اذن پدر در ازدواج با دختران کفار اهل کتاب
آیا در ازدواج (موقت یا دائم) با دختران باکره کفار اهل کتاب (یهود، نصاری) اذن پدر دختر شرط است؟ مراد از دختر باکره چیست؟
در صورتی که دختر سن کمی نداشته و دارای رشد کافی عقلی و جسمی بوده و قدرت تشخیص مصالح خود را داشته باشد چنانچه مفسده ای پیش نیاید، ازدواج با او بدون اذن پدر مانعی ندارد و منظور از باکره دختری است که قبلا ازدواج صحیح (ولو مطابق اعتقاد خودشان) نکرده باشد، خواه عضو بکارت موجود باشد، یا نه.
٢ – ازدواج با زنان اهل حق
من پسری شیعه هستم که عاشق دختری شده ام که جزء فرقه ی «الحق» است. خانواده او در تهران می باشند. خاندان او در کرمانشاه (قصر شیریت) زندگی می کنند. من چیزی در مورد اعتقاداتشان نمی دانم. سوال من این است که ازدواج با این دختر چه حکمی دارد؟
اهل حق دو گروه هستند؛ عده ای منکر ضروریات اسلامند، نماز و روزه هیچ کدام را قبول ندارند که ازدواج با آنها مطلقاً جایز نیست، ولی عده ای به یگانگی خدا و رسالت پیامبر شهادت می دهند و اگر انکار ضروریات هم کنند به انکار نبوت باز نمی گردد و ما می گوییم انکار ضروریات باید به انکار نبوت بازگردد که در این گروه نیست پس ازدواج با گروه دوم در صورتیکه بیم آن باشد که زوج تحت تاثیر عقاید زوجه واقع شود اشکال دارد و اگر بیم این مطلب نباشد حرام نیست ولی بهتر این است که با دیگری ازدواج کند.
٣ – لزوم تحقیق برای ازدواج موقت در خارج از کشور
من در آینده به کشور مالزی سفر خواهم کرد و از آن جا که شرایط ایجاب می کند در آن کشور قصد ازدواج موقت را دارم.
در مورد دختران آنجا آیا حتماً باید درباره ی اینکه دین دارند یا خیر تحقیق کنم و خطبه را چگونه باید خواند؟
آیا باید تحقیق کنم که این زوجه شوهر دارد یا خیر؟ چگونه تحقیق کنم؟
اگر دختر باشد ولی بکارت نداشته باشد (چه از راه حرام چه از راه دیگر) آیا نیاز به اذن ولی دارد؟
آری، لازم است در مورد این که آیا پیرو آیین یهود و نصاری است و شوهر دارد یا نه تحقیق کنید تا ازدواج موقت او جایز باشد و خواندن صیغه ی عقد نیز مطابق آن چه در رساله توضیح المسائل نوشته ایم به صورت عربی یا فارسی یا هر زبان دیگری لازم است.
٤ – ازدواج مرد شیعه با اهل کتاب
آیا ازدواج مرد شیعه با دختر یهودى و نصرانى و ارمنى و سایر اهل کتاب جایز است؟
ازدواج دائم یا موقت با زنان اهل کتاب جایز است . ولی خالی از کراهت نیست
٥ – ازدواج موقت با زن بودائی
ازدواج موقت با زن بودائی چه حکمی دارد؟ جایز است یا خیر؟
جایز نیست.
٦ – دلیل عدم جواز ازدواج زن مسلمان با اهل کتاب
چرا مرد مسلمان می تواند با زنان اهل کتاب ازدواج کند ولی یک زن مسلمان نمی تواند با مرد اهل کتاب ازدواج نماید؟
علت آن روایاتی است که از معصومین (علیهم السلام) رسیده و شاید فلسفه اش این باشد که در این کار برای مذهب زن و یا فرزندان آینده اش احتمال خطر هست ولی برای مرد این احتمال نیست.
٧ – دلیل عدم جواز ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان
چرا یک خانم مسلمان نمی تواند با یک مرد غیر مسلمان ازدواج کند؟
این حکم دلایل مختلفی می تواند داشته باشد، از جمله اینکه در ازدواج معمولا مردم نوعی تسطل و برتری نسبت به زن پیدا می کند و به طور طبیعی اختیار دار زن می شود و این بر خلاف آیه شریفه «و لن یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلا» است که می فرماید: «هیچگاه خداوند راهی برای پیروزی و تسلط کافران بر مسلمانان قرار نداده است» از طرفی ازدواج پایه اصلی تکثیر نسل، پرورش و تربیت فرزندان و گسترش جامعه است و محیط تربیتی خانواده در سرنوشت فرزندان فوق العاده موثر است، از یک سو آثار قطعی وراثت و از سوی دیگر آثار قطعی تربیت در طفولیت که غالباً در دامان پدر و مادر پرورش می یابند و در سال هایی که سخت شکل پذیرند زیر نظر آنها هستند.
٨ – ازدواج در کشورهایی که رابطه جنسی قبل از عقد را زنا نمی دانند
من در کشور فرانسه زندگی می کنم. در این جا اکثر دخترها تا سن بالا (سی سال) ازدواج نمی کنند و رابطه ی جنسی خارج از ازدواج را زنا نمی دانند. قبل از ازدواج هم رابطه ی جنسی با شخصی در مدت زمانی متفاوت دارند و به این صورت تقریباً تمامی این ها مشهور به زنا می شوند، چون قبل از ازدواج چند سال با هم هستند. اگر این موضوع مشهور به زنا بودن تلقی می شود، آیا در کل نمی شود با اهل کتاب در این جا ازدواج کرد؟
مشهور به زنا در آن محیط ها تعریف خاص خود را دارد و مصادیق آن نیز مشخص است. گمان نمی کنیم تمام آن ها که نوشته اید مصداق مشهور به زنا باشند. باید از مواردی استفاده کرد که چنین نیستند و اگر بعداً عدّه نگه ندارند، شما مسئولیتی ندارید.
٩ – ازدواج با فرقه اسماعیلیه
لطفا بفرمایید ازدواج با فرقه اسماعیلیه چه حکمی دارد ؟
اشکال دارد.
١٠ – ازدواج با اهل تسنن
آیا ازدواج مردان سنّى با دختران شیعه جایز است؟ ازدواج مرد شیعه با دختر سنّى چطور؟
در صورتى که خوف انحراف نباشد مانعى ندارد ولى در صورتى که احتمال انحراف عقیدتى باشد جایز نیست.
١١ – ازدواج با اهل تسنن
آیا ازدواج مردان سنّى با دختران شیعه جایز است؟ ازدواج مرد شیعه با دختر سنّى چطور؟
در صورتى که خوف انحراف نباشد مانعى ندارد ولى در صورتى که احتمال انحراف عقیدتى باشد جایز نیست.
١٢ – حکمت عدم جواز ازدواج مسلمان با کافر
حکمت عدم اجازه ازدواج مسلمانان با کافر یا مشرک چیست؟
معمولاً همسر در برابر دین همسرش آسیب پذیر است بنابراین نباید به غیر مسلمان ازدواج کرد به علاوه وضع دینی فرزندان به خطر خواهد افتد.
١٣ – دلیل عدم جواز ازدواج دختر مسلمان با مرد مسیحی
یک فرد مسیحی از من پرسید چگونه است که در شرایطی فرد مسلمان میتواند زن مسیحی را صیغه کند ولی برعکس آن حرام است؟ لطفا دلیل آن را بفرمایید؟
با توجه به این که مسلمانان حضرت مسیح را به عنوان یک پیامبر بزرگ می شناسند مشکلی در ازدواج آنها با زن مسیحی پیدا نمی شود ولی در صورت عکس چون مرد مسیحی احترامی برای پیامبر (ص) قائل نیست ممکن است مشکلاتی پیش آید.
١٤– عقد موقت با دختر زرتشتی
ازدواج موقت با دختر زرتشتی چه حکمی دارد؟
جائز نیست.
١٥ – نزدیکی مرد اهل کتاب با زن مسلمان
اگر مردی از اهل کتاب با زنی مسلمان به رضایت طرفین آمیزش جنسی انجام دهد، حکم او چیست؟ آیا ندانستن حکم (برای هر یک از طرفین) عذری ایجاد می کند؟
حکم زنا دارد و اگر ثابت شود که آنها خیال می کرده اند این کار جائز است حدّ از آنها برداشته می شود.
١٦ – رابطه جنسی با زنانی که اهل کتاب نیستند
می خواستم بدانم رابطه جنسی با زنانی از سایر کشورها مانند تایلند که اهل کتاب نیستند و شلغشان همین امور هست چه حکمی دارد؟
جایز نیست.
١٧ – ازدواج با دختر بهائی
برادرم علیرغم میل خانواده مذهبی مان اصرار به ازدواج با دختری بهائی دارد، تکلیف چیست؟
ازدواج با اعضای فرقه ضاله جایز نیست مگر اینکه مسلمان شود.
١٨ – رعایت شرایط شرعی در ازدواج با اهل کتاب
آیا در ازدواج موقت با زنان اهل کتاب با توجه به اینکه دارای احکام دینی متفاوتی می باشند لازم است شرایطی که در ازدواج موقت با زنان مسلمان رعایت آن ها لازم است مثلا اینکه آن زن اهل رابطه نامشروع نباشد رعایت شود؟ زیرا طبق نظر حضرتعالی در مورد زن مسلمان در صورتی که آن زن اهل زنا بوده لازم است که ابتدا توبه کند لکن بر اساس احکام اهل کتاب ممکن است این توبه کردن موضوعیت نداشته باشد.
ازدواج با زنان معروف به فحشا بنابر احتیاط واجب جایز نیست ولی رعایت دیگر شرایط شرعی که در مذهب آنها نیست، از طرف آن ها واجب نمی باشد.
١٩ – ازدواج موقت با بودیست
در تایلند هستم و آیین مردم بودیسم می باشد. با توجه به عسر و حرج آیا ازدواج موقت با اینان جایز است؟
جایز نیست.
٢٠ – ازدواج با مرد مسیحی با علم به حرام بودن
اگر زن مسلمان با مر د مسیحی ازدواج کند و بداند این ازدواج حرام است چه حکمی دارد و اگر آنها صاحب فرزند شده باشند فرزند آنها چه حکمی دارد ؟
به یکدیگر محرم نیستند، باید از یکدیگر جدا شوند و فرزند از او ارث نمی برد.
٢١ – فرزند حاصل از ازدواج زن مسلمان با اهل کتاب
اگر از مرد مسیحی و زن مسلمان فرزندی ایجاد شود، حکم این بچه چیست؟
در صورتی که می دانستند این ازدواج باطل است، فزند حکم فرزند نامشروع را دارد اما اگر نمی دانستند فرزند آن ها مشروع است و باید از هم جدا شوند.
٢٢ – ازدواج مرد شیعه با زن اسماعیلی
آیا پسر شیعه با دختر اسماعیلی می تواند ازدواج کند؟
اشکال دارد.
