مطالعه جریانی است که در طی آن شخصی مطلبی را از نوشته یا موضوعی دریافت می‌کند. همه دنبال این هستند که با اشتیاق مفاهیم عمیق علمی را حتی در اوقات فراغت ، سفر و … فرا گیرند. گاهی این اشتیاق در جماعت کم رنگ می‌شود. افراد درمی‌یابند کتابهایی که آنها با امید و اشتیاق برای یادگیری باز می‌کنند، به چیزی مافوق فهمشان مبدل می‌شود. هر کتابی قصد دارد مفاهیمی را به خواننده‌اش برساند و این مقدور نیست، مگر آنکه نحوه مطالعه آن به درستی صورت گیرد. پس راه صحیح مطالعه یک کتاب با محتوای سنگین چیست؟
قواعد صحیح خواندن
پاسخ سوال اخیر در یکی از قواعد مهم خواندن نهفته است. شما باید کتاب را قبل از تسلط بر آن ، سطحی بخوانید. ابتدا چیزهایی را دنبال کنید که می‌توانید آنها را بفهمید و خودتان را در برابر مطالب دشوار گرفتار نسازید. پاراگراف‌های پیشین ، زیرنویس‌ها ، مباحث و مراجعی را که از آنها می‌ترسید، درست بخوانید. کتاب دارای مطالبی است که شما سریعا آنها را درک می‌کنید. حتی اگر نصف مطالب یا کمترش را درک کردید، شما می‌توانید کتاب مورد مطالعه را تا حدودی بفهمید. یکی از روشهای کتاب خوانی سطحی به خواندن اجمالی معروف است.
درست است که با مطالعه سطحی نمی‌توانید به آنچه که با خواندن و مطالعه عمیق بدست می‌آورید، برسید. با این حال خواندن اجمالی روش کاربردی است. در مواقعی که شما با انبوهی از کتابها روبرو هستید، با سطحی خوانی و با دقت شگفت آوری می‌توانید درکی کلی از محتوای کتاب بدست آورید.
مراحل سطحی خوانی
برای سطحی خوانی مراحل زیرین روش مناسب برای شروع مطالعه کتاب به صورت اجمالی است:
عنوان صفحه و مقدمه
به عنوان صفحه و مقدمه نگاه کنید و بویژه به عناوین فرعی یا دیگر نشانه‌هایی توجه کنید که به هدف و چشم انداز کتاب یا نویسنده اشاره دارد. از این طریق آشنایی مختصری با محتوای کتاب هم خواهید یافت.
مطالعه فهرست مطالب
فهرست مطالب را برای کسب دریافت کلی از ساختار کتاب بخوانید. از فهرست کتاب به عنوان نقشه جاده ، قبل از شروع سفر کمک بگیرید، این عمل نیز یک دید عمومی از کتاب برای شما بدست می‌دهد.
مطالعه فهرست موضوعی
فهرست موضوعی کتاب را بازبینی کنید تا با دامنه موضوعات تحت پوشش یا منابع مورد استفاده مولفان و حتی خود مولفان آشنا شوید. هرگاه فهرست اطلاعات در پایان هر فصل ، مهم و حساس به نظر رسید، برای درک بهتر ، آنها را در متن پیدا کنید، بدین طریق شما کلید نزدیک شدن به مولف را پیدا می‌کنید.
شروع مطالعه محتوا
شما دیگر برای خواندن کتاب یا سطحی خوانی ، هر کدام را که انتخاب کنید، آماده هستید. اگر سطحی خوانی را انتخاب کنید به فصولی از کتاب نگاه کنید که حاوی بندهای اصلی یا عبارات خلاصه شده در شروع یا پایان فصل هستند. پس صفحات را ورق بزنید. در عین حال یکی دو پاراگراف و گاهی هم چند صفحه متوالی را بخوانید. بدین صورت کتاب را ورق زده، همواره در پی یافتن نبض مطلب باشید، با این روش و تعمیم آن به کل کتاب شما آن را خوانده‌اید و محتوا و مطالبش را یاد گرفته‌اید.
تذکر مهم
اگر با این روش شروع به سطحی خوانی کتاب بکنید، چه بسا در پایان پی ببرید که به هیچ وجه در حال سطحی خوانی نیستید، بلکه آن را با دقت می‌خوانید، آن را می‌فهمید و از آن لذت می‌برید. بنابراین زمانی که کتاب را زمین بگذارید، درمی‌یابید که بعد از این هیچ موضوعی برایتان دشوار نخواهد بود. به عبارتی مطالعه هیچ کتاب و مطلبی برای شما مشکل نخواهد بود و در کل کتاب مشکلی ندارید.
اقسام مطالعه
- مطالعه برای زیاد کردن علم و سواد
- مطالعه برای پرکردن اوقات بیکاری و سرگرمی
- مطالعه برای پیداکردن جواب سوالی
گروههای مطالعه کننده
- گروه اول کسانی است که با صدای بلند مطالعه می‌کنند.
- گروه دوم کسانی است که با زمزمه مطالعه می‌کنند.
عیوب این دو گروه این است که مزاحم دیگران می‌شوند، در وقت بیشتری مطالب کمتری را می‌خوانند، چون انرژی بیشتری مصرف می‌کنند زود خسته می‌شوند.
- گروه سوم کسانی است که با چشمانشان می‌خوانند (گروه صامت خوان).
حسن کار این گروه این است که مزاحم دیگران نمی‌شوند، از مطالعه خسته نمی‌شوند، چون خوب می‌توانند حواس خود را جمع کنند در نتیجه بهتر یاد می‌گیرند، در وقت کمتر مطالب بیشتری را می‌خوانند.
عوامل موثر در یادگیری
داشتن هدف و انگیزه ، میل داشتن به یادگیری ، تمرکز حواس (جمع کردن کلیه حواس) ، واکنش فعال (خط کشیدن به زیر کلمات مشکل و جمله‌های مهم) ، حداقل یکبار مرور .
چگونه تمرکز حواس داشته باشیم؟
وضعیت جسمی : هنگام مطالعه بدنمان باید کاملا راحت باشد.
مکان مطالعه : مکان مطالعه باید بدور از سروصدا بوده ، همچنین زیاد گرم ، سرد و یا کم‌نور نباشد و بهتر است محلی که در آن مطالعه می‌شود با رنگ سبز نقاشی شده باشد و باید در اتاق مطالعه گلهای طبیعی با رنگهای سبز و زرد موجود باشد و محل مطالعه نزدیک به آشپزخانه و پرنور هم نباشد.
زمان مطالعه : درسهایی که نیاز به حفظ کردن ندارند بلکه به فکر کردن نیاز دارند (مانند دروس ریاضی و فیزیک) باید به موقع صبح خوانده شود. و درسهایی که نیاز به حفظ کردن دارند باید موقع شب و قبل از خواب و استراحت خوانده شوند.
چند توصیه مهم
- وضو گرفتن
- خواندن دعای مطالعه
- هیچوقت با شکم و معده پر و یا خالی مطالعه نکنیم.
- فاصله چشمان تا کتاب حداقل 40 سانتیمتر باشد.
- پشتمان نباید خم شود برای این کار بهتر است بر روی میز و صندلی مطالعه کنیم.
- در حال درازکش نباید مطالعه کنیم.
- خود را مقیّد نکنیم که حتما این مقدار کتاب را بخوانیم.
- عمیق و با فکر مطالعه کنیم.
- از انجام کارهای دیگر در موقع مطالعه خودداری کنیم.
-----» سایر مطالب مرتبط «-----
