پس از فوت هر فردی، اموال و دارایی او به طور قهری داخل در دارایی وراث می‌شود، و ورثه قائم‌مقام متوفی در تمام امور می‌گردند. اما اگر وراث می‌خواهند سهم‌الارث خود را دریافت و در آن تصرف کنند، در مرحله نخست باید تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نمایند. کارکرد گواهی انحصار وراثت نیز آن است که منحصر بودن آنها در ارث بردن از فرد متوفی، و سهم‌الارث هر یک از آنها در مرجع قضایی بررسی و مشخص شود. بدون گواهی انحصار وراثت امکان تصرف حقوقی در اموال متوفی وجود ندارد.
گواهی مذکور توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صادر می‌شود و در آن ورثه و میزان سهم آنها از ارث مشخص می‌شود. ورثه یا هر ذی‌نفعی برای هر اقدام حقوقی در ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی، بانک‌ها و سایر مراجع دولتی نیازمند گواهی مذکور می‌باشد.
.
از آنجا که ورثه قائم‌مقام و جانشین متوفی هستند، طلبکاران هم برای وصول طلب خود از متوفی، باید بر علیه ورثه طرح دعوی نمایند. برای طرح دعوی بر علیه ورثه نیز ابتدائاً باید گواهی انحصار وراثت اخذ و پیوست دادخواست گردد. برای دیدن مطلبی بسیار کاربردی در خصوص مطالبه دین از ورثه بر روی تصویر زیر کلیک کرده و پست مربوطه را مطالعه فرمایید:
.
.
در ادامه نمونه‌ای از یک گواهی انحصار وراثت صادر شده توسط شورای حل اختلاف آورده شده است.
.
.
.
